Tình trạng từ ngữ tiếng Việt tồn tại nhiều cách viết khác nhau

Trong tiếng Việt có nhiều từ ngữ có nhiều cách viết khác nhau và nhiều từ ngữ phát âm khác nhau nhưng lại được viết giống nhau, thí dụ như:

1.bánh giầybánh giàybánh dàybánh dầy 2.hoà bìnhhòa bình 3.mỹ thuậtmĩ thuật 4.chữ quốc ngữchữ Quốc ngữ 5.thế kỷ XXIthế kỷ 21thế kỷ hai mốtthế kỷ hai mươi mốt 6.hydrohyđrôhyđrohydrôhiđrôhi-đrôhiđrohidrohy đơ rô 7.FontainebleauPhông-ten-nơ-blôPhôngtennơblôPhông-ten-nơ-bờ-lôPhôngtennơbờlôPhông-ten-nơ-bơ-lôPhôngtennơbơlô 8.Cái quốc gia trong bài Syria có hai cách gọi là "Xi-ri” và "Xi-ri-a". Cả "Xi-ri" và "Xi-ri-a" đều có người viết là Syria. Khi đọc cách viết Syria có người thì đọc là "Xi-ri", có người thì đọc là "Xi-ri-a". Ngoài Syria, hai cách gọi "Xi-ri” và "Xi-ri-a" còn được viết theo các cách khác nữa: Xi-ri, Xiri, Syri, Syrie, Xiria. 9.Môn thể thao trong bài Golf đa số người gọi là "gôn", có một thiểu số người gọi là "gốp". Âm "gôn" có thể viết là golf hoặc gôn, "gốp" thì là golf hoặc gốp. Cách viết golf được hai âm "gôn" và "gốp" chung nhau. Khi đọc cách viết golf đa số đọc là "gôn", một số ít đọc là "gốp".

Dựa trên những mô hình cách viết khác nhau có sẵn, một số tên gọi của thứ chưa có tài liệu tiếng Việt viết về nó trước đây có thể được viết theo nhiều cách khác nhau.

Đặt tên bài theo cách viết phổ biến nhất trong các nguồn đáng tin cậy

Trong số các cách viết khác nhau của tên gọi của chủ thể của một bài viết trên Wiki, chỉ có một cách viết có thể được dùng làm tên bài chính. Không phải lúc nào các thành viên Wiki cũng đồng ý được với nhau nên dùng cách viết nào làm tên bài. Khi tranh cãi nên chọn cách viết nào, có người dựa vào tài liệu này dùng cách viết này mà cho rằng nên viết như thế vì cách viết đó là đúng hơn, tốt hơn, chính xác hơn. Họ không đưa ra được tài liệu nào chứng minh được dựa trên cơ sở khoa học cách viết khác là sai, là ít hiệu quả hơn.

Cho rằng trong các cách viết có trong các nguồn đáng tin cậy có một cách viết là chính xác hoặc tốt hơn, các cách viết là sai hoặc kém hơn là không phù hợp với tiêu chí trung lập của Wiki. Wiki không phán xử trong các quan điểm khác nhau trong các nguồn đáng tin cậy về cùng một vấn đề, quan điểm nào là đúng, là hợp lý, quan điểm nào là sai. Quan điểm phổ biến được nói đến nhiều hơn trong bài so với quan điểm thiểu số. Đặt tên bài theo cách viết được dùng nhiều nhất trong các nguồn đáng tin cậy nó phù hợp với tiêu chí trung lập của Wiki. Một cách viết nào đó được chọn làm tên bài không phải là vì Wiki cho rằng nó là đúng, là chính xác, là hợp lý, tất cả mọi người đều nên sử dụng cách viết đó mà là vì có nhiều nguồn đáng tin cậy sử dụng cách viết đó hơn.

Để xác định được sự đúng sai, tốt xấu giữa các cách viết khác nhau một cách chính xác, hợp lý thì cần có người hiểu biết đa ngành, có chuyên môn, phải tiến hánh nghiên cứu vấn đề. Wiki là trang từ điển mở, có chuyên môn hay không có chuyên môn gì cũng đều sửa bài, viết bài được. Wiki không đủ độ tin cậy để đi xác định cách viết nào trong các cách viết có trong các nguồn đáng tin cậy là đúng hơn, tốt hơn.

Phương pháp xác định cách viết nào là phổ biến nhất

Vì khó biết được hết tên gọi cần xem xét nó xuất hiện trong các tài liệu in nào nên công cụ tìm kiến trực tuyến được ưu tiên sử dụng để kiểm tra mức độ phổ biến của cách viết khác nhau của tên gọi trong các nguồn đáng tin cậy. Lần lượt sử dụng Google Sách (https://books.google.com.vn/), Google Scholar (https://scholar.google.com/), tính năng tìm kiếm tin tức trên trang Google Tìm kiếm (không phải trang Google Tin tức vì nó không cho biết số lượng kết quả tìm được) cho đến khi có thể xác định được cách viết nào là phổ biến nhất. Khi tìm phải chọn chỉ tìm trong các trang tiếng Việt.

Có thể có các nguồn không đáng tin cậy xuất hiện trong trang kết quả tìm kiếm, nhất là khi tìm kiếm tin tức bằng Google. Nếu xác định số lượng nguồn không đáng tin cậy bị lẫn vào trong đó là quá nhiều, ảnh hưởng đáng kể đến số liệu thống kê thì cần đếm thủ công để loại bỏ chúng ra. Nếu vì số lượng kết quả nhiều mà không đếm hết nổi được thì xử lý tương tự trường hợp viết hoa viết thường, có hay không có dấu gạch nối nêu dưới đây.

Trừ phi Wiki là đối tượng nghiên cứu của nó, còn không thì nguồn lấy Wiki làm nguồn cho thông tin của nó là nguồn không đáng tin.

Trường hợp các cách viết cần kiểm tra khác nhau ở chỗ viết hoa hay không viết hoa, có hay không có dấu gạch nối

Google không phân biệt chữ viết hoa chữ viết thường, từ viết có và không có dấu gạch nối. Trong trường hợp này, cần đếm thủ công số lượng từng cách viết trong trang kết quả tìm kiếm của Google.

Nếu số lượng kết quả quá nhiều, không thể đếm hết được và các thành viên đồng ý với nhau rằng chỉ cần đếm các kết quả trong một số trang kết quả tìm kiếm nhất định của Google (chẳng hạn như 10 trang đầu tiên, 20 trang đầu tiên, 30 trang đầu tiên, 100 trang đầu tiên) có thể đại diện cho tất cả các kết quả tìm được thì chỉ đếm trong những trang đó. Nếu các thành viên không đồng ý chỉ đếm kết quả trong những trang nhất định đó thì xem là không thể xác định được cách viết nào phổ biến hơn.

Trường hợp không thể xác định được cách viết nào là phổ biến hơn bằng Google

Trong trường hợp đã dùng hết công cụ tìm kiếm được chỉ định trên Google mà vẫn không xác định được cách viết nào phổ biến nhất và tên do người tạo bài đặt có xuất hiện trong nguồn đáng tin cậy thì dùng tên người tạo bài đặt làm tên bài.

Nếu tên do người tạo bài đặt dùng cách viết không có trong nguồn đáng tin cậy thì đặt tên bài theo cách viết được dùng nhiều nhất trong các nguồn tiếng Việt có trong bài.

Nếu trong bài không có nguồn tiếng Việt nào thì đặt theo cách viết có trong nguồn đáng tin. Ai nêu ra cách viết nào có trong nguồn đáng tin cậy trước thì dùng cách viết đó.

Nếu không tìm được nguồn đáng tin cậy nào nêu ra một cái tên tiếng Việt nào cho chủ thể của bài thì viết tên bài theo mô hình cách viết có trong nguồn đáng tin cậy của thứ có tính chất, đặc điểm tương đồng với nó, thí dụ như tên của một cái hoá chất thì viết theo mô hình cách viết của một thứ hoá chất khác. Cách viết đầu tiên được nêu ra phù hợp với các mô hình cách viết có trong các nguồn đáng tin cậy sẽ được chọn làm tên bài.

Phụ lục: Ý tưởng trước đây về mô hình cách viết hợp lý nhất theo khoa học

Trước đây tôi nghĩ cần phải đặt ra một tiêu chuẩn cách viết thống nhất dựa trên nghiên cứu khoa học về chính tả cho các tên gọi có nhiều cách viết khác nhau. Theo đó thì cần xem xem trên các sách báo chuyên ngành ngôn ngữ học người ta đã nghiên cứu và chứng minh được mô hình cách viết nào là tốt nhất, hiệu quả nhất trong trường hợp nào, tên bài viết trên Wiki nên dựa theo đó mà viết. Nay thì tôi không cho rằng tên bài viết của Wiki nên được viết như thế. Khi mới nghĩ đến ý tưởng đó tôi chưa lường đến hai tình huống:

• Kết quả giữa các nghiên cứu có thể mẫu thuẫn, phủ nhận lẫn nhận, cách viết này theo nghiên cứu này là hiệu quả nhất, theo nghiên cứu khác thì có thể lại không phải là như vậy.
• Có thể không có cách nào đo lường được một cách khách quan hiệu quả của việc luôn viết theo kiểu này mà không viết theo kiểu khác. – Judspug (thảo luận) 10:23, ngày 20 tháng 8 năm 2021 (UTC)

Ý kiến

•  Ý kiến thảo luận này nhằm tìm tên gọi chính thức? Nếu vậy bạn nên so sánh với quy định hiện tại Wikipedia:Tên bài và tìm ra điểm cần bổ sung hoặc thiếu sót. Chứ tôi không muốn mất thời gian vô bổ. Còn thảo luận của tôi viết chỉ gói gọn cực nhỏ và rất tiểu tiết là "tên bài chính thức đã có" (cái bạn đang tìm ở thảo luận này) + năm. Nên lưu ý nhằm tránh đá nhau. Tất nhiên là hai thảo luận không hề liên quan. Một cái là về cách trình bày cho quy củ, một cái là quy chuẩn tìm tên bài (rất phức tạp, nhiều khi đòi hỏi chuyên môn sâu, chuyên biệt). Lưu ý.--Nacdanh (thảo luận) 10:35, ngày 20 tháng 8 năm 2021 (UTC)

• Ngay cả dự án lớn mạnh như tiếng Anh thì mấy cái này năm nào chả tranh cãi. Mấy cái này tốt nhất giải quyết case by case, mặc dù lâu và không bao quát, chứ giải quyết kiểu này cũng tranh cãi cuối cùng ngõ cụt. Tôi vẫn cứ dùng "hòa bình", "mỹ thuật", ai bỏ dấu khác và "i" ngắn thì chịu. Còn cái chữ "nghành" sai lên sai xuống, ngay cả cơ quan chính phủ, vài ông cây đa cây đề ở Viện HLKH vẫn sai, may quá Hiến pháp Việt Nam không sai chính tả.  A l p h a m a  Talk 10:39, ngày 20 tháng 8 năm 2021 (UTC)

•  Ý kiến Cuộc thảo luận này quá vô nghĩa. Tên hóa học đã được cộng đồng thống nhất là theo TCVN. Còn mấy cái ví dụ khác bạn nêu đều có 1 cái tên phổ biến nhất nên tôi chả thấy ai tranh cãi về ba cái đó cả. Trong một số trường hợp cả hai đều đúng, cách đơn giản nhất là tôn trọng tác giả đầu tiên tạo bài. Ví dụ American English vs British English, bên en họ cũng dùng phương án này và đã chấm dứt được rất nhiều năm tranh cãi. SicMundusCreatusEst (tiếng Latin) 11:00, ngày 20 tháng 8 năm 2021 (UTC)

• Bình luận: Riêng thảo luận này, tôi xin nói thẳng: Không bao giờ tìm được một quy chuẩn tuyệt đối. Bên en.wiki cứ vài ba ngày lại tranh chấp vụ tiếng Anh Anh với tiếng Anh Mỹ. Ví dụ, từ "focusses" (đúng trong tiếng Anh Anh) bị sửa đi sửa lại cả chục lần sau khi bài đã chọn lọc, dù quy định bên đó rất rõ ràng:

“ When an English variety's consistent usage has been established in an article, maintain it in the absence of consensus to the contrary. With few exceptions (e.g., when a topic has strong national ties or the change reduces ambiguity), there is no valid reason for changing from one acceptable option to another. ” — en:Wikipedia:Manual of Style#Retaining the existing variety

“ Nếu một bài viết đã sử dụng một thứ tiếng Anh nhất quán (từ đầu đến cuối), đừng thay đổi nó khi chưa có đồng thuận. Trừ một vài ngoại lệ (tức là khi chủ đề có mối liên hệ mật thiết về quốc gia hay để làm rõ vấn đề), đừng đổi lựa chọn này thành lựa chọn khác. ” — Wikipedia:Cẩm nang biên soạn#Giữ những gì đã có

Người Dùng Không Định DanhĐặt tên cho tôi 11:04, ngày 20 tháng 8 năm 2021 (UTC)